Bệnh Lyme

Tìm hiểu chung

Bệnh Lyme là gì?

Lyme là một bệnh lý liên quan đến sự nhiễm khuẩn Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi), truyền từ bọ ve chân đen sang người. Ban đầu, người bệnh chỉ bị ban đỏ erythema migrans nhưng sau đó, họ có thể gặp vấn đề với khớp, tim và kể cả hệ thần kinh.

Vì vậy, các chuyên gia đánh giá cao mức độ nghiêm trọng của tình trạng sức khỏe trên. Đồng thời, bác sĩ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều trị bệnh Lyme vì nếu không, các triệu chứng ban đầu có thể biến mất nhưng những biểu hiện nguy hiểm hơn có nguy cơ xảy ra trong vài tuần, vài tháng hay thậm chí là vài năm sau đó.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng bệnh Lyme

Khi bệnh mới phát triển, một số người có thể không biểu hiện bất kỳ dấu hiệu khác thường nào hoặc có triệu chứng nhưng rất nhẹ. Tuy nhiên, bạn không nên chủ quan. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, vấn đề sức khỏe này có khả năng ảnh hưởng đến hàng loạt cơ quan quan trọng trong nhiều năm sau đó.

Theo nghiên cứu, bệnh Lyme được chia thành 3 giai đoạn với những biểu hiện sau:

Giai đoạn 1: Lyme mới phát bệnh

Theo thống kê, khoảng 70–80% người mắc bệnh Lyme bị có dấu hiệu phát ban đỏ erythema migrans trong giai đoạn này. Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 3–30 ngày, hầu hết trường hợp là một tuần, kể từ khi bạn nhiễm khuẩn.

Nốt ban sẽ bắt đầu xuất hiện tại khu vực bị ve đốt và dần dần phát triển theo hình dạng “mắt bò”. Đôi khi đường kính có thể lên đến 30cm.

Người mắc bệnh Lyme có triệu chứng phát ban đỏ erythema migrans

Các nốt ban không gây đau hay ngứa nhưng bạn có thể cảm thấy vùng phát ban tương đối ấm khi chạm vào. Mặt khác, triệu chứng này ít gây chú ý ở những người có màu da tối.

Giai đoạn 2: bệnh Lyme phát triển sớm

Biểu hiện nổi ban đỏ erythema migrans thường biến mất sau khoảng 4 tuần. Trong một số trường hợp, người bệnh thậm chí không cần can thiệp. Tuy nhiên, một số triệu chứng nghiêm trọng khác sẽ bắt đầu xảy ra, bao gồm:

Tương tự ban đỏ erythema migrans, các biểu hiện trên có khả năng tự khỏi sau vài tuần mà không cần điều trị. Mặc dù vậy, trong thời gian này, bạn có nguy cơ cao đối mặt với những biến chứng nguy hiểm hơn.

Do đó, các chuyên gia khuyến nghị rằng nếu bất kỳ dấu hiệu nào được đề cập bên trên xảy ra, bạn nên lập tức đến bệnh viện và tiếp nhận điều trị.

Giai đoạn 3: Bệnh Lyme phát triển muộn

Trong một số trường hợp, người bệnh phải mất nhiều năm để bộc lộ triệu chứng bệnh. Tình trạng này còn có thể xuất hiện ở những người đã tiếp nhận điều trị ban đầu nhưng không đạt hiệu quả như mong đợi.

Khi bệnh Lyme tiến vào giai đoạn 3, một loạt cơ quan chịu ảnh hưởng nặng nề, bao gồm cả tim và hệ thần kinh. Từ đó, cơ thể sẽ bộc lộ những biểu hiện như:

Khó tập trung
Khó ngủ
Thị lực suy giảm
Trí nhớ bị ảnh hưởng nghiêm trọng
Tê, đau và ngứa ran ở nhiều bộ phận trên cơ thể
Đau khớp
Tê liệt cơ mặt

Ngoài ra, theo thống kê, 60% người bệnh không tiếp nhận điều trị hoặc chữa trị không hiệu quả sẽ bị sưng khớp nghiêm trọng, đặc biệt ở những khớp lớn.

Hội chứng bệnh Lyme sau điều trị

Ngay cả sau khi điều trị, một số ít người vẫn còn nguy cơ gặp phải triệu chứng bệnh Lyme. Bác sĩ gọi trường hợp này là hội chứng bệnh Lyme sau điều trị. Đôi khi nó còn được xem là bệnh Lyme mãn tính.

Những người mắc hội chứng bệnh Lyme sau điều trị thường cảm thấy mệt mỏi và đau khớp. Lúc này, thuốc kháng sinh không thể giúp ích trong việc trị liệu. Tất cả những gì bạn có thể làm là tập trung thuyên giảm triệu chứng, ví dụ như nghỉ ngơi nhiều và sử dụng thuốc giảm đau chống viêm.

Nguyên nhân

Nguyên nhân bệnh Lyme là gì?

Tác nhân gây bệnh Lyme đến từ vi khuẩn Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi), thường ký sinh trên bọ ve chân đen. Ve mang mầm bệnh Lyme thường là loài Ixodes scapularis và Ixodes pacificus. Khi đốt người, bọ ve nhiễm bệnh sẽ lây vi khuẩn sang cơ thể bạn thông qua vết đốt. Hầu hết trường hợp, vị trí đốt là những nơi khó thấy như da đầu, vùng nách hoặc háng.

Bọ ve Ixodes scapularis, một trong những tác nhân gây bệnh thường gặp nhất

Mặt khác, bọ ve cũng cần bám vào da ít nhất 36–48 giờ trước khi truyền vi khuẩn cho người. Do đó, rủi ro mắc bệnh Lyme từ bọ ve ở người chỉ từ 1,2–1,4%.

Con đường lây nhiễm bệnh Lyme gồm những gì?

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các chuyên gia đã đưa ra một số kết luận hiện tại về con đường lây nhiễm của bệnh Lyme như sau:

Bọ ve là con đường lây bệnh chủ yếu. Tuy nhiên, chúng cần thời gian để truyền mầm bệnh cho bạn. Do đó, phần lớn trường hợp nhiễm khuẩn đến từ vết đốt của thiếu trùng (nhược trùng), vì bạn có thể dễ dàng phát hiện và đuổi bọ ve ở dạng thành trùng ngay từ đầu.
Tiếp xúc giữa người và người, chẳng hạn như chạm, hôn hay quan hệ tình dục không gây lây lan vi khuẩn B. burgdorferi.
Chó, mèo cũng có nguy cơ mắc bệnh Lyme nhưng không thể lây cho người. Bên cạnh đó, nai cũng là động vật có khả năng cao mắc bệnh do bị ve đốt. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có trường hợp nào nhiễm khuẩn B. burgdorferi do ăn thịt nai được ghi nhận.
Vi khuẩn gây bệnh Lyme không lan truyền trong không khí, thức ăn hoặc nước.
Các vector trung gian khác như chấy, muỗi, bọ chét hay ruồi cũng không mang chủng vi khuẩn trên.
Một số nghiên cứu nhỏ cho rằng phụ nữ mắc bệnh Lyme trong thai kỳ có khả năng gây dị tật bẩm sinh cho trẻ hoặc thậm chí là chết thai. Tuy nhiên, giả thiết này cần được nghiên cứu chuyên sâu hơn để có thể kết luận vấn đề sức khỏe trên gây tác động tiêu cực đến thai kỳ.
Giả thiết vi khuẩn B. burgdorferi lây qua đường sữa mẹ vẫn chưa có kết luận chính xác.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán bệnh Lyme?

Xét nghiệm máu có thể được áp dụng để chẩn đoán vấn đề sức khỏe này. Tuy nhiên, bạn có thể bắt đầu điều trị ngay lập tức mà không cần làm xét nghiệm nếu thỏa mãn cả 3 yếu tố dưới đây:

Bệnh Lyme phát triển mạnh trong khu vực bạn sinh sống.
Bạn đã tiếp xúc với bọ ve trong thời gian gần đây.
Cơ thể bộc lộ triệu chứng bệnh Lyme.

Nguyên nhân là do kháng thể chống lại vi khuẩn thường cần 2–6 tuần mới có thể định lượng được bằng xét nghiệm máu. Vì vậy, việc tiến hành xét nghiệm trong vòng một tháng kể từ khi nhiễm khuẩn có thể cho kết quả không chính xác. Trong khi đó, Lyme lại là bệnh lý cần được chữa trị càng sớm càng tốt.

Ngoài ra, đối với những trường hợp nghiêm trọng như người bệnh bị sưng khớp hoặc có dấu hiệu gặp vấn đề với hệ thần kinh, bác sĩ sẽ yêu cầu tiến hành xét nghiệm PCR (polymerase chain reaction). Kỹ thuật y tế này giúp các chuyên gia tìm kiếm ADN của vi khuẩn trong cơ thể người bệnh, từ đó đưa ra kết luận chẩn đoán chính xác và nhanh nhất.

Những phương pháp điều trị bệnh Lyme

Trong giai đoạn đầu của bệnh Lyme, điều trị bằng thuốc kháng sinh dạng uống thường nhanh chóng mang lại kết quả như mong đợi. Đồng thời, thời gian phục hồi của người bệnh còn có khả năng rút ngắn.

Nếu bệnh đã phát triển đến giai đoạn sau, đặc biệt người bệnh có triệu chứng về thần kinh hoặc viêm khớp, sử dụng thuốc kháng sinh dạng tiêm tĩnh mạch trong liệu trình điều trị là cần thiết.

Đối với phụ nữ mang thai mắc bệnh Lyme, toa thuốc kháng sinh sẽ có sự điều chỉnh đáng kể nhằm đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Phòng ngừa

Những biện pháp nào giúp phòng ngừa bệnh Lyme?

Hiện nay, tỷ lệ phổ biến của bệnh Lyme đang ngày càng gia tăng ở nhiều quốc gia. Do đó, bạn nên chủ động phòng ngừa tình trạng sức khỏe trên bằng cách tránh để bọ ve đốt. Để làm được điều này, bạn nên tập một số thói quen như sau:

Đề phòng bọ ve cắn khi đi ra ngoài

Sử dụng thuốc chống côn trùng trên da và quần áo khi đi cắm trại ở những nơi nhiều cây cỏ, bụi rậm.
Diệt ve cho thú cưng định kỳ.
Kiểm tra sự hiện diện của bọ ve trên cơ thể, quần áo, dụng cụ và thú cưng sau khi đi dạo ngoài trời.
Luôn tắm rửa sạch sẽ sau khi về nhà.
Phơi quần áo ở nơi thoáng mát, có nhiệt độ cao.
Tìm hiểu kỹ địa điểm du lịch mà bạn chuẩn bị đến.

Ngoài ra, khi kiểm tra cơ thể, bạn nên đặc biệt lưu ý những khu vực sau: